Os desequilibrios entre produción e consumo enerxético en Galicia

O Observatorio Galego  da Acción Climática (OGACLI) presenta o informe “A diversa realidade enerxética de Galicia”, baseado nos datos oficiais dispoñíbeis máis recentes sobre o consumo de enerxía final (polo tanto non só de electricidade) e de produción eléctrica por provincias.

O informe analiza a situación  en cada unha das provincias, constatando a existencia de importantes desequilibrios entre produción e consumo no interior de Galicia a escala provincial.

Consumo enerxético concentrado na faixa costeira

Uns dous terzos do consumo de enerxía  en Galicia concéntrase nas provincias da Coruña e Pontevedra, a pesar de ocuparen pouco máis do 40% do noso territorio. Con todo, o seu consumo enerxético é algo inferior ao seu peso na poboación e no PIB. Isto é así porque o consumo enerxético en Lugo é ben superior ao que cabería agardar por poboación e PIB, xa que está moi condicionado pola enorme demanda de gas fósil e de electricidade da fábrica de alúmina-aluminio de Alcoa na Mariña luguesa.

Semella claro que o consumo enerxético na nosa terra está hoxe moi concentrado na franxa costeira, aínda que non se coñecen publicamente datos de consumo por municipios e comarcas, o que ofrecería unha imaxe máis precisa das disparidades territoriais no consumo.

Dominio dos combustíbeis fósiles

Aínda que se adoita pór o foco na electricidade, son os combustíbeis fósiles os que dominan amplamente o consumo enerxético en todas as provincias. Por termo medio, en 2016-2021, os combustíbeis fósiles representaron entre o 56% do consumo total na Coruña e o 65% en Ourense, unha participación nos usos enerxéticos finais moi superior á da electricidade, que varía entre o 21% de Pontevedra e o 32% de Lugo.

O resto da enerxía empregada é achegada pola biomasa e outras renovábeis non eléctricas e máis polos residuos.

A substitución de combustíbeis fósiles por electricidade renovábel limpa (eólica, hidráulica, solar), mediante unha maior electrificación dos usos enerxéticos finais, é a principal vía para reducirmos drasticamente as emisións de gases de invernadoiro causantes de cambio climático no que resta de década, crucial para evitar que o quecemento global non supere os 1,5⁰ C.

Déficit renovábel (agás en Ourense, en anos sen seca)

Hoxe a produción eléctrica limpa é claramente insuficiente, en maior ou menor medida, para remudar os produtos petrolíferos e o gas fósil (tamén chamado gas natural) en todas as provincias galegas.

A única excepción é Ourense que, en anos sen seca, coa xeración eléctrica obtida no seu territorio, maioritariamente de orixe hidráulica, podería desfosilizar o consumo  enerxético propio aumentando a electrificación da economía.

Paradoxalmente, Ourense é a provincia galega co consumo enerxético menos electrificado (xunto con Pontevedra) e máis dependente de combustíbeis fósiles, o que constitúe un excelente exemplo de que a electricidade limpa producida nun determinado territorio non contribúe á propia descarbonización se é exportada masivamente.

Lugo e Ourense concentran a potencia eléctrica limpa e A Coruña o sector enerxético fósil

Uns dous terzos da potencia renovábel eléctrica limpa instalada en Galicia concéntrase en Ourense e en Lugo. Nas provincias interiores a produción eléctrica é xa practicamente 100% renovábel e supera o consumo eléctrico propio. En cambio, a electricidade  limpa xerada na Coruña e Pontevedra está lonxe de cubrir o seu consumo eléctrico actual.

O déficit renovábel das provincias costeiras multiplícase se se compara a produción eléctrica limpa non só co consumo eléctrico senón coa suma deste e do de combustíbeis fósiles a substituír, pois só equivale a un 20% na Coruña e a un 10% en Pontevedra, porcentaxe que en Lugo sobe até case o 50% e en Ourense atinxe o 90% (2021) (1).

O consumo de enerxía fósil, ben no sector enerxético ou ben en usos finais, é a principal fonte de emisións de gases de invernadoiro en todas as provincias, sobre todo na Coruña e en Pontevedra, onde supón perto do 80% das emisións totais.

As principais accións a favor do clima en Galicia son a planificación do fin do sector enerxético fósil –moi concentrado na Coruña- e a substitución dos combustíbeis fósiles por electricidade limpa, o que require de aumentos simultáneos da produción eléctrica limpa e da electrificación, nomeadamente en Coruña e Pontevedra.

Nota

1. A relación entre a produción eléctrica limpa e a suma de consumo eléctrico e de combustíbeis fósiles ofrece unha idea aproximada da dimensión do déficit de electricidade limpa necesaria para a desfosilización do consumo enerxético. En principio, non sería necesario substituír a enerxía fornecida hoxe por combustíbeis fósiles pola mesma cantidade de electricidade, pois a electrificación implica en xeral unha maior eficiencia e unha redución do consumo para un mesmo uso.

Informe A diversa realidade enerxética de Galicia

A diversa realidade enerxética de GaliciaDescarga

A Coruña lidera as emisións galegas de gases de invernadoiro

O Observatorio Galego  da Acción Climática (OGACLI) presenta o informe “As emisións provinciais de Gases de Efecto Invernadoiro (GEI) en Galicia (1990-2022)”, baseado no máis recente inventario oficial de emisións do Ministerio para a Transición Ecolóxica. É a primeira vez que se divulgan en Galicia estes datos a escala provincial.

A provincia da Coruña concentra o 51,7% das emisións brutas de gases causantes de cambio climático en Galicia, o que non só ten que ver co seu peso na poboación e no PIB galegos, senón tamén co feito de se situaren no seu territorio as principais industrias enerxéticas fósiles: a refinaría de petróleo da Coruña e as centrais de ciclo combinado de gas fósil de Sabón e As  Pontes.

Lugo é a segunda provincia con maiores emisións, co 20,9% das totais, polo que practicamente as tres cuartas partes das emisións territoriais galegas orixínanse no norte do país.

Só A Coruña reduciu as emisións desde 1990

As emisións de gases de invernadoiro de Galicia reducíronse o 33% en 2022 con respecto a 1990, principal ano de referencia das políticas climáticas. Esta baixada sustentouse na diminución á metade das emisións na provincia da Coruña, debida sobre todo á substitución do carbón na produción eléctrica.

Pola contra, as emisións medraron  de forma importante en Ourense (12,5%) e en Pontevedra (16,5%). En Lugo tamén se recortaron (-10,3%), mais foi pola parada temporal da planta de aluminio de Alcoa San Cibrao.

As emisións do transporte subiron en todas as provincias

O transporte é o único sector onde subiron as emisións en todas as provincias entre 1990 e 2022, o que case aconteceu tamén no caso das emisións de orixe non fósil  da agricultura e a gandaría, onde só en Ourense non aumentaron, senón que se estabilizaron.

As emisións asociadas ao uso total de enerxía fósil nos sectores comercial/institucional, residencial e primario medraron  en todas as provincias, agás en Pontevedra, debido á menor achega do sector primario.  Canto ás emisións industriais e do tratamento de residuos descenderon de forma xeralizada.

A Coruña impulsou o crecemento das emisións entre 2021 e 2022

En 2022 as emisións de GEI de Galicia aumentaron o 2,5% en relación ao ano anterior. A diferenza do acontecido no período 1990-2022, a provincia da Coruña impulsou este incremento interanual, ao subiren as súas emisións o 12,2%. A causa principal foi a maior actividade tanto da refinaría de petróleo como das centrais eléctricas de gas fósil, nun contexto de estancamento da transición enerxética e de seca.

Desiguais emisións por habitante

Existen grandes desigualdades provinciais nas emisións per cápita. As máis elevadas son as de Lugo (12,6 t/hab), moi superiores á media galega (7,2 t/hab), o que se explica polas súas producións gandeira e de alúmina e aluminio. No extremo contrario colócase Pontevedra, con só 4 t/hab, sen apenas produción enerxética fósil, con emisións industriais e gandeiras relativamente baixas e que importa a maior parte da electricidade que consome.

A descarbonización do transporte é a acción climática máis prioritaria

A descarbonización do transporte, mediante a restricción do uso do vehículo privado, a mellora da oferta do tren e o autobús e a electrificación baseada en electricidade renovábel,  é a acción climática máis prioritaria común ás catro provincias galegas.

Na Coruña salienta tamén a necesidade de acelerar o fin do sector enerxético fósil, mentres que na provincia de Lugo cobra especial relevancia o impulso da transición agroecolóxica.

Informe completo
As emisións provinciais de gases de invernadoiro en Galicia (1990-2022)Descarga

As emisións de gases de invernadoiro medraron o 2,5% en 2022

O Observatorio Galego  da Acción Climática (OGACLI) presenta o informe “As emisións de Gases de Efecto Invernadoiro (GEI) en Galicia (1990-2022)”, baseado nos datos oficiais para o noso país extraídos do máis recente inventario de emisións do Ministerio para a Transición Ecolóxica.

As emisións  aumentaron en 2022 por segundo ano consecutivo, desviándose aínda máis dunha traxectoria de descenso compatíbel co Acordo de París.

As emisións brutas de gases de invernadoiro ascenderon a 19.461.143 toneladas en 2022, o que supón un crecemento do 2,5% con respecto a 2021. Desviáronse así aínda máis dunha traxectoria de descenso compatíbel co Acordo de París.

Sector enerxético e transporte impulsaron a alza das emisións

O maior incremento rexistrouse no sector enerxético (+36,9%, +1.026.484 t), debido á caída da produción hidroeléctrica pola seca, ao estancamento da potencia eléctrica renovábel e ao aumento da actividade da refinaría de petróleo da Coruña, o segundo maior foco emisor en 2022 e o primeiro en 2023.

Tamén medraron de forma importante as emisións do transporte de persoas e mercadorías (+5,6%, +279.294 t), atinxindo o valor máis alto desde 2011, a pesar do forte aumento dos prezos dos combustíbeis de automoción en 2022, compensado por axudas públicas. O transporte é o sector que máis contribúe á crise climática global desde Galicia, representando o 27,2% das emisións totais.

En 2022 só se reduciron as emisións na industria non enerxética e nos fogares.  Un descenso atribuíbel non tanto a  progresos na descarbonización como á suba dos prezos da enerxía a raíz do comezo da guerra en Ucraína e á crise da industria metalúrxica, nomeadamente á parada temporal da planta de aluminio de San Cibrao (Alcoa).

A baixada interanual das emisións na industria durante 2022 non ten precedentes, nin en termos relativos, nin en termos absolutos (-24,7%, -945.459 t).

O sector enerxético fósil e o uso de produtos petrolíferos e gas natural  nos diversos sectores de actividade (transporte, industria, fogares, agricultura,…)  son  responsábeis en conxunto do 72,7% das emisións galegas de gases de invernadoiro.

Polo tanto, o mal momento da transición enerxética, con cativos avances en aforro, electrificación e  desenvolvemento renovábel, é un enorme lastre para a mitigación do cambio climático en Galicia.  

Redución do 33% das emisións con respecto a 1990

Con respecto a 1990, principal ano de referencia para as políticas climáticas, as emisións de Galicia diminuíron o 33%, debido sobre todo á desfosilización parcial do sector enerxético, que reduciu as súas emisións en 11,7 millóns de toneladas (-74,4%). Para iso, foron chaves a substitución da electricidade xerada nas centrais de carbón pola procedente da nova potencia renovábel instalada (maioritariamente eólica) e o incremento do prezo do CO2 no mercado europeo de emisións rexistrado a partir de 2019.

A pesar da diminución nun terzo das emisións totais en comparación con 1990, as emisións por habitante de Galicia (7,2 t) seguen a ser superiores ás emisións medias de España (6,2 t) e só un pouco inferiores ás da UE (7,5 t).

Para contribuír á non superación do límite dos 1,5 ⁰C de quecemento global estabelecido no Acordo de París, Galicia debería diminuír as súas emisións un 65% en 2030 en relación  a 1990.

A Xunta comprometeuse verbalmente cunha redución do 55% para 2030, mais demora en concretar unha folla de ruta para o lograr, o que require a revisión da Estratexia Galega de Enerxía e Cambio Climático 2050. Adoptada en 2019, esta estratexia  só procura un recorte do 24,6%, obxectivo superado xa no mesmo 2019, grazas ao declive do carbón na xeración eléctrica.

Para lograr reducións ambiciosas das emisións en Galicia no que resta de década é esencial duplicar á vez o grao de electrificación do consumo enerxético e a potencia eléctrica renovábel instalada, así como pechar as centrais de ciclo combinado de gas fósil de Sabón e As Pontes. Estas centrais eléctricas son actualmente as principais fábricas galegas de cambio climático, xunto coa refinaría de petróleo da Coruña.

Que pasou en 2023?

Os datos oficiais sobre as emisións galegas en 2023 non se coñecerán até a primavera do próximo ano. Porén, considerando indicadores como a redución do 23,5% das emisións cubertas polo Réxime de Comercio de Dereitos de Emisión –un 30% do total das emisións galegas- ou a baixada  do 8,4% no consumo total de gasolinas, gasóleos e fuelóleos, pódese avanzar que as emisións reducíronse en 2023.

Informe completo
As emisións de gases de efecto invernadoiro en Galicia 1990-2022Descarga

Piden ao novo Goberno galego ambición nas políticas climáticas perante o estancamento da transición enerxética

Con motivo da configuración do novo Goberno na Xunta de Galicia, Greenpeace e o Observatorio Galego da Acción Climática (OGACLI) fan un chamamento ao presidente Alfonso Rueda e o seu novo equipo de Goberno, especialmente á conselleira Ángeles Vázquez, para que incrementen considerabelmente a ambición nas súas políticas climáticas de cara á lexislatura que comeza.

Esta aceleración debe facerse ademais incluíndo medidas para que os seus impactos sexan positivos na sociedade e na biodiversidade.

As organizacións centran especialmente a atención sobre os pobres resultados do último Balance enerxético de Galicia (2022), que vén de facer público o Instituto Enerxético de Galicia (INEGA), pois confirman que a transición enerxética non está a avanzar no país ao ritmo esixido polo combate á emerxencia climática.

Unha realidade constatada no informe Galicia, máis aló dos combustibles fósiles presentado por ambas organizacións en decembro pasado.

Case o 80% dos recursos enerxéticos empregados en Galicia son importados de orixe fósil

A porcentaxe de orixe renovábel dos recursos enerxéticos (enerxía primaria) transformados en Galicia para obter electricidade, combustíbeis e calor caeu do 25 ao 21% entre 2021 e 2022 (1). As causas principais foron o aumento da actividade da refinaría de petróleo da Coruña, o cativo aumento da potencia renovábel e a seca.

Un ano máis confírmase que en Galicia non existe ningún excedente real de enerxía renovábel e si unha enorme dependencia de enerxía fósil. Practicamente o 80% dos recursos enerxéticos empregados en 2022 foron de orixe fósil e importáronse sobre todo desde o Sur global, Rusia e Estados Unidos.

A importación de cru de petróleo destinado á refinaría de Repsol na Coruña medrou un 20% en 2022, volvendo así a niveis similares aos anos previos á pandemia. A refinaría é a principal industria enerxética do país, xestionando a metade dos recursos enerxéticos usados no noso territorio para producir combustíbeis destinados ao consumo interno e á exportación.

Os produtos petrolíferos lideran tanto o  consumo interno (43% do total) como as exportacións galegas de enerxía dispoñíbel para o consumo (68%) (2).

A importación de gas fósil, tamén chamado gas natural, apenas diminuíu en 2022 con respecto a 2021, en que atinxiu o máximo histórico. Todo o gas fósil importouse en barcos como gas natural licuado (GNL) a través da regasificadora de Reganosa en Mugardos.

O GNL é máis intensivo en emisións de gases causantes de cambio climático que o de gasoduto, especialmente o extraído mediante fracking, caso da maioría do procedente dos Estados Unidos, segundo país de orixe dos barcos metaneiros descargados na regasificadora galega en 2022, só atrás de Rusia (3).

“O presidente da Xunta comprometeuse en outubro do ano pasado a acadar a neutralidade climática en Galicia en 2040, pero as políticas climáticas non se fan só con declaracións. Nin a Estratexia Galega de Cambio Climático e Enerxía 2050 nin o anteproxecto de Lei do Clima de Galicia están aliñados con ese obxectivo. Non avanzamos en renovábeis, nin en electrificación, nin en eficiencia. O necesario abandono progresivo dos combustíbeis fósiles nin sequera está enriba da mesa. Necesitamos mudanzas reais e mudanzas rápidas se queremos cumprir o acordo de París”, afirmou Manoel Santos, de Greenpeace.

Estancamento das renovábeis

A enerxía producida por fontes renovábeis autóctonas baixou en 2022 debido sobre todo á seca, que diminuíu case á metade á produción hidroeléctrica en relación ao ano anterior.

Mais tamén influíu o escaso incremento da capacidade de produción renovábel, problema que se arrastra nos últimos anos.

A potencia renovábel eléctrica tan só medrou en 226 MW (+3%) desde 2019 até hoxe.

Canto á potencia renovábel térmica sumou 692 MW (+24%), a maioría de biomasa, entre 2018 e 2022, ano máis recente con datos.

Greenpeace e o OGACLI apuntan tamén ao consumo galego de enerxía final (electricidade, combustíbeis, calor), que baixou un 4,5% en 2022, situándose en 5,4 millóns de toneladas equivalentes de petróleo (tep).

Un descenso concentrado no sector industrial e moito máis vinculado á suba dos prezos da enerxía e ao inicio da parada da planta de aluminio de Alcoa San Cibrao que ás insuficientes políticas de aforro enerxético.

Ademais, a diminución do consumo non foi xeralizada, pois no transporte, baseado aínda case totalmente en enerxía fósil, creceu o 12,5%, volvendo a niveis prepandemia.

Baixa a electrificación

2022 non só foi malo para a electricidade renovábel senón tamén para a electrificación, pois o peso da electricidade no consumo enerxético galego non só non subiu senón que mesmo baixou tres puntos, caendo até o 22,7%. En 2030 debería ser xa dun 50%.

“O aumento simultáneo da produción de electricidade renovábel e da electrificación, cando substitúe combustíbeis fósiles, non só contribúe á descarbonización senón tamén ao aforro de enerxía. Por iso, é lamentábel que en 2022, mentres apenas medraba a potencia renovábel e a electricidade renovábel producida superaba a nosa demanda eléctrica en cinco dos doce meses do ano, o consumo galego de combustibeis fósiles aumentase un 3%, impulsado sobre todo por un maior uso do gas fósil na xeración eléctrica e de produtos petrolíferos no transporte”, apuntou Xosé Veiras, do OGACLI.

A cota de renovábeis no consumo enerxético final galego, un indicador usado na política enerxética europea que ten tamén en conta datos de anos anteriores, medrou case un punto en 2022, até o 44,7%, lonxe do obxectivo do 58% para 2030 formulado na Axenda enerxética 2030 da Xunta e aínda máis do 70%, obxectivo máis acorde coa ciencia para combater a emerxencia climática.

Ademais, as boas cifras na cota de renovábeis no consumo eléctrico (99,9%) contrastan coa baixa achega de renovábeis na calefacción e a refrixeración (34,3%) e, sobre todo, no transporte (5,9%).

Galicia, máis aló dos combustíbeis fósiles

En decembro de 2023, Greenpeace e o Observatorio Galego de Acción Climática publicaron o informe Galicia, máis aló dos combustíbeis fósiles, que analiza o estado da transición enerxética no país.

O esaxerado peso dos combustíbeis fósiles importados no sistema enerxético galego afasta ao país do obxectivo de alcanzar un sistema 100% renovábel, que podería e debería lograrse para 2040.

O documento inclúe recomendacións sobre a planificación enerxética da Xunta, os combustíbeis fósiles, o consumo de enerxía e o desenvolvemento renovábel en Galicia.

Os dez obxectivos máis importantes marcados por Greenpeace e o OGACLI son:

-Reducir as emisións brutas  nun 65% para 2030 respecto a 1990.

-Alcanzar un sistema eléctrico 100% renovábel en 2030.

-Alcanzar un sistema enerxético no seu conxunto 100% renovábel en 2040.

-Reducir a demanda de enerxía final á metade para 2040 con respecto a 2019.

-Alcanzar unha cota de renovábeis no consumo final do 70% en 2030.

-Abandonar o uso de gas fósil para a xeración eléctrica antes de 2030.

-Abandonar a queima de gas fósil para todos os usos en 2035.

-Planificar a fin das actividades de refino de petróleo e de regasificación de gas licuado, para acompasalas ao resto de obxectivos.

-Incrementar a electrificación, que en 2030 debería aproximarse xa ao 50%.

-Acadar un parque de vehículos cero emisións antes de 2040.

Notas

(1) Sen incluír os chamados residuos renovábeis.

(2) Sen incluír nesta porcentaxe o uso de produtos petrolíferos na produción de electricidade e calor en centrais de coxeración.

(3) Estes datos proceden do informe “El sistema gasista español. Informe 2022” de Enagás, pois os balances enerxéticos do INEGA non indican os países de orixe da enerxía importada. En 2022 descargaron na regasificadora de Mugaros 28 metaneiros, 15 con orixe en Rusia (o GNL ruso non é obxecto de sancións pola invasión de Ucraína), 9 en EEUU e 4 en Nixeria.

    As emisións industriais de gases de invernadoiro baixaron o 23,5% en 2023

    As emisións de gases causantes de cambio climático das 40 industrias afectadas en Galicia polo Réxime Europeo de Comercio de Dereitos de Emisión (RCDE) diminuíron o 23,5% en 2023 con respecto ao ano anterior.

    As emisións industriais suxeitas ao comercio europeo de emisións ascenderon a 4,6 millóns de toneladas en 2023, a cifra máis baixa desde que entrou en vigor o comercio de emisións en 2005.

    As industrias obrigadas a participaren no RCDE representan un 30% das emisións totais de gases de invernadoiro de Galicia. Pertencen a sectores industriais intensivos en emisións entre os que destaca o enerxético.

    As centrais térmicas de gas natural e carbón e a refinaría de petróleo foron responsábeis conxuntamente de case o 70% das emisións suxeitas en Galicia ao comercio de emisións durante 2023.

    Menos emisións das centrais térmicas e da industria metalúrxica

    O descenso das emisións industriais de gases causantes de cambio climático en 2023 concentrouse nas centrais térmicas (-22,1%), nas instalacións de combustión e nas centrais de coxeración de diversos sectores industriais (-42,5%) e máis na produción de aluminio (-34,9%) e de aceiro e ferroaleacións (-39,7%).

    Sectores20222023Variación
    (t CO2eq)    		Variación (%)
    Centrais térmicas2.855.3662.223.999-631.367-22,1%
    Combustión-coxeración704.872405.180-299.692-42,5%
    Refino de petróleo995.764918.798-76.966-7,7%
    Produción de hidróxeno fósil195.051186.228-8.823-4,5%
    Aceiro e ferroaleacións277.670167.527-110.143-39,7%
    Aluminio611.390398.036-213.354-34,9%
    Cemento e magnesita180.892128.590-52.302-28,9%
    Pasta de papel47.58077.66330.08363,2%
    Produtos químicos orgánicos115.21172.820-42.391-36,8%
    TOTAL5.983.7964.578.841-1.404.955-23,5%

    As razóns da forte diminución das emisións industriais en 2023 apuntan máis a factores conxunturais que a avances na descarbonización resultado de mudanzas estruturais.

    A baixada da xeración eléctrica nas centrais térmicas polo aumento da produción hidroeléctrica despois dun ano seco, a parada temporal da planta de aluminio e a menor actividade da planta de alúmina en Alcoa San Cibrao, o descenso na produción de ferroaleacións e a caída na utilización nas centrais de coxeración de fuel das madeireiras Finsa e Intasa e da conserveira Jealsa son as causas principais do recorte das emisións industriais durante o pasado ano.

    O peche definitivo da central de carbón das Pontes en outubro foi o único progreso destacado na transición enerxética en Galicia durante 2023, dado o cativo aumento da potencia renovábel e a ausencia de plans para a redución progresiva da produción de derivados de petróleo na refinaría da Coruña ou para a substitución das centrais de coxeración fósiles.

    Refinaría de petróleo e central de gas das Pontes lideraron as emisións

    As dez maiores industrias emisoras foron responsábeis conxuntamente do 90% das emisións industriais afectadas polo RCDE.

    Encabezan a lista de grandes emisores catro industrias enerxéticas: a refinaría de petróleo da Coruña, a central de cico combinado (gas fósil) das Pontes, a central de carbón das Pontes e a central de ciclo combinado (gas fósil) de Sabón (Arteixo) (3).

    IndustriaEmisións (t CO2 eq)
    Refinaría de petróleo da Coruña (Repsol)918.798
    Central de gas fósil das Pontes (Endesa)893.676
    Central de carbón das Pontes (Endesa)731.376
    Central de gas fósil de Sabón (Naturgy)598.947
    Planta de alúmina de San Cibrao (Alcoa)382.719
    Planta de produción de hidróxeno de Meicende (Air liquide)186.228
    Fábrica de bioetanol de Teixeiro (Vertex Bioenergy)143.422
    Magnesitas de Rubián113.379
    Industrias del Tablero, S.A. (Intasa) (San Sadurniño)79.828
    Ence Pontevedra77.663

    Máis información:

    Emisións de todas as industrias galegas obrigadas a participar no RCDE na Fase 4 (2021-2025).

    emisions-rcde-fase-4Descarga

    Galicia esgota hoxe os seus recursos enerxéticos e pasa a depender o resto do ano de enerxía fósil importada

    O Día da Depredación Enerxética é un concepto creado polo Observatorio Galego da Acción Climática (OGACLI) que pretende visualizar a enorme dependencia da sociedade galega de enerxía fósil importada sen garantías sociais e ambientais.

    O uso de enerxía fósil  é responsábel do 71,1% das emisións galegas de gases causantes de crise climática (2021).

    O OGACLI define o Día da Depredación Enerxética como o día do ano no que a demanda de recursos enerxéticos en Galicia iguala a produción de recursos enerxéticos autóctonos, case todos de orixe renovábel (auga, vento e biomasa, principalmente e cun peso semellante).

    A partir do Día da Depredación Enerxética, a vida social e económica do país paralizaríase totalmente de non ser pola importación masiva de enerxía fósil (petróleo, gas fósil e carbón), procedente maioritariamente do Sur global, Rusia e EEUU (1).

    O 1 de abril é o Día da Depredación Enerxética

    O informe “Día da Depredación Enerxética (2021)” calcula que os recursos enerxéticos galegos esgotáronse o 1 de abril. Emprega para iso a información oficial sobre o uso de enerxía primaria, isto é, sobre os recursos enerxéticos a partir dos que se obtén a enerxía dispoñíbel para o consumo (combustíbeis, calor, electricidade).

    Os recursos enerxéticos renovábeis galegos obxecto de aproveitamento  adóitanse acabar nalgún día de marzo, sendo a primeira vez desde 2010 en que non se esgotan até abril. 

    Pódese supor que en 2024 o Día da Depredación Enerxética acontece realmente nunha data próxima ao 1 de abril. Polo tanto, Galicia dependería tamén este ano de enerxía fósil importada para cubrir a demanda da súa economía durante uns nove meses do ano.

    A enerxía galega renovábel só achega o 24,8% de toda a usada en Galicia. O  aproveitamento dos recursos enerxéticos renovábeis galegos tendeu ao estancamento durante os últimos anos, pero o peso da enerxía primaria galega na total medrou uns seis puntos desde 2018 grazas ao brusco declive no uso do carbón na produción eléctrica. 

    Baixa o carbón, sobe o petróleo, mantense o gas fósil

    En 2021 o emprego de carbón volveu baixar con respecto ao ano anterior, importándose sobre todo desde Indonesia e Rusia.

    O petróleo é o recurso enerxético  máis utilizado no noso país. O uso de cru de petróleo, ligado á actividade da refinaría da Coruña, repuntou un pouco en 2021 despois da caída en 2020 causada pola COVID-19, mentres que o emprego de produtos petrolíferos recuperou en 2021 niveis similares aos previos á pandemia. 

    As principais áreas de procedencia do petróleo e derivados importados por Galicia en 2021 foron América do Norte (Estados Unidos, México), o Magreb (Libia, Alxeria) e Rusia.

    Desde 2019, o gas fósil, tamén chamado gas natural, é o segundo combustíbel fósil máis usado en Galicia. Favorecido polo escaso crecemento da potencia eléctrica renovábel, o gas fósil substituíu parcialmente o carbón na xeración eléctrica, aumentando o seu uso nada menos que o 50,2% entre 2018 e 2021.

    Porén, en 2021 apenas creceu o uso de gas fósil con respecto a 2020. Medrou o consumo galego pero baixaron as reexportacións, que foron elevadas en 2020.

    En 2021 todo o gas natural importado en Galicia foi gas natural licuado transportado en 24 barcos metaneiros descargados na planta regasificadora de Reganosa en Mugardos, procedentes maioritariamente de Rusia (10), Estados Unidos (6) e África (6).

    É salientábel a nosa dependencia enerxética fósil de Rusia, en particular en 2021, ano previo á invasión rusa de Ucraína, no que Rusia foi un subministador principal de carbón, petróleo e gas fósil a Galicia.

    Como atrasar o Día da Depredación Enerxética?

    Atrasarmos rápida e progresivamente o Día da Depredación Enerxética implica diminuírmos á vez a dependencia enerxética, as emisións de gases causantes da crise climática e máis a exportación a outros países, a miúdo do Sur global, dos impactos socioambientais asociados á nosa demanda de recursos enerxéticos.

    Para que o Día da Depredación Enerxética sexa cada vez máis serodio é necesario actuar de forma simultánea e decidida en tres grandes frontes:

    -O fin rápido e planificado do sector enerxético fósil (refinaría, regasificadora, centrais de ciclo combinado a gas fósil)

    -O decrecemento xusto do consumo enerxético galego.

    -O desenvolvemento responsábel das enerxías renovábeis a todas as escalas.

    Informe Día da Depredación Enerxética (2021)
    informe-dia-da-depredacion-enerxetica-2021Descarga

    A desfosilización da produción eléctrica galega estáncase

    A transición eléctrica non avanzou en Galicia durante 2023. Segundo os datos divulgados por Rede Eléctrica, a recuperación da produción hidroeléctrica en 2023 posibilitou un aumento da xeración renovábel do 24,3% con respecto a 2022, ano marcado pola seca. A pesar diso, a achega das fontes renovábeis non rompeu o teito do 75% da electricidade producida en Galicia.

    A participación das renovábeis na xeración eléctrica galega non mellora desde 2020, téndose estabilizado arredor do 75%, coa excepción de 2022 (64,1%). Entre 2018 e 2020 saltou do 54,9 ao 74,9%, debido sobre todo á caída no uso do carbón.

    A potencia renovábel está a crecer moi pouco

    A ausencia de avances na penetración das renovábeis relaciónase coa conxelación da capacidade de produción renovábel durante os últimos anos.

    De acordo con Rede Eléctrica, a potencia instalada en Galicia tan só creceu en 39 MW (+0,5%) entre 2020 e 2023, de 7.665 a 7.703 MW. En 2023 practicamente non aumentou (+2 MW).

    Fonte: Rede eléctrica.
    A produción hidroeléctrica duplicouse con respecto a 2022

    A duplicación da produción hidroeléctrica con respecto a 2022 foi a causa do aumento da xeración renovábel en 2023. A achega da eólica baixou o 6,5% pero mesmo así superou a da hidroeléctrica e liderou a produción eléctrica ao representar o 38% da total.

    Moito máis acusado foi o descenso da electricidade obtida a partir da biomasa (-26,4%), dato que non se pode considerar totalmente negativo, por se tratar dunha fonte contaminante e pouco eficiente.

    En cambio, si é moi lamentábel a contribución tan residual da solar fotovoltaica, que un ano máis supuxo só o 0,1% de toda a electricidade producida (sen considerar o autoconsumo).

    Produción eléctrica en Galicia


    		2022
    		2023
    FontesMWh% totalMWh% total
    Hidráulica4.134.07518,48.390.89635,1
    Eólica9.720.11043,49.086.25638,0
    Solar fotovoltaica22.2390,122.5970,1
    Biomasa e biogás482.2922,2354.7771,5
    Xeración renovábel14.358.71564,117.854.52774,7
    Turbinación bombeo117.1470,5198.3700,8
    Ciclos combinados (gas fósil)5.062.05222,63.759.56515,7
    Carbón859.2643,8629.3482,6
    Coxeración (gas fósil, gasoleo, fuel)1.689.2557,51.138.0574,8
    Residuos326.8801,5319.5681,3
    Xeneración non renovábel8.054.59735,96.044.90725,3
    Total22.413.312
    		23.899.434
    Fontes: Red Data (https://www.ree.es/es) e app redOS de Rede Eléctrica. Nota: Todos os residuos inclúense na produción non renovábel, a diferenza do criterio usado por Rede Eléctrica.

    A electricidade proporcionada por combustíbeis fósiles e residuos diminuíu o 24,9% con respecto a 2022, debido principalmente á menor actividade das centrais de ciclo combinado (gas fósil) (-25,7%) e das centrais de coxeración que subministran electricidade e calor a algunhas industrias (-32,6%).

    A pesar do descenso rexistrado, a xeración fósil non baixou dos 6.000 GWh, manténdose nun nivel similar aos de 2020 e 2021, outro dato indicador do estancamento na transición eléctrica.

    2023 foi o ano do fin da produción eléctrica con carbón en Galicia, ao se apagar a central das Pontes a comezos de outubro.

    Conseguimos un futuro sen carbón!

    Malia achegar só o 2,6% de toda a electricidade producida, será suficiente para que a central de carbón das Pontes volva figurar entre as industrias galegas con maior impacto climático en 2023, se ben cun volume de emisións moi inferior aos que presentaba até 2018.

    A produción eléctrica galega emitiu uns 2,6 millóns de toneladas de gases de invernadoiro en 2023

    O Observatorio Galego da Acción Climática (OGACLI) estima que as emisións de gases causantes de cambio climático asociadas á produción de electricidade en Galicia ascenderon a uns 2,6 millóns de toneladas durante 2023. Suporía un descenso dun 25% en relación a 2022 pero unha estabilización en comparación con 2021.

    A produción eléctrica debería estar libre de emisións de CO2 de orixe fósil antes de 2030, para contribuír a unha redución total das emisións galegas en liña co Acordo de París.

    A caída abrupta da produción eléctrica con carbón a partir de 2019, motivada pola suba do prezo do CO2 no mercado europeo de emisións, fixo que as emisións anuais de gases de invernadoiro asociadas á electricidade xerada na nosa terra baixasen desde 11,1 a 2,6 millóns de toneladas entre 2018 e 2023.

    Con todo, o sector eléctrico segue a estar entre os principais emisores, sendo responsábel do 14,2% das emisións totais (en 2021, último ano con datos oficiais para as emisións totais).

    O parón na transición eléctrica en Galicia é un atranco para a rápida descarbonización da nosa economía. As emisións territoriais galegas de gases de invernadoiro son hoxe (2021) un 34% inferiores ás de 1990, mais en 2030 deberían selo xa un 65%.

    É fundamental desfosilizar a produción eléctrica e duplicar a electrificación antes de 2030, coa finalidade de substituír produtos petrolíferos e gas fósil en usos enerxéticos finais por electricidade 100% renovábel, nomeadamente na industria e no transporte.

    Novo informe de Greenpeace e OGACLI mostra a dependencia galega de enerxía fósil

    Coincidindo coa clausura da Conferencia de Nacións Unidas sobre o Cambio Climático que se celebra en Dubái (COP28), Greenpeace e o Observatorio Galego de Acción Climática (OGACLI) publicaron hoxe o informe ‘Galicia, máis aló dos combustíbeis fósiles’, que analiza o estado da transición enerxética no noso país.

    Tres cuartas partes dos recursos enerxéticos transformados en Galicia para obter electricidade, combustíbeis e calor proceden de importacións de combustíbeis fósiles de terceiros países, moitos deles do Sur Global. Esta situación afasta ao país do obxectivo de atinxir un sistema 100% renovábel, que podería e debería lograrse para 2040.

    “A dependencia dos combustíbeis fósiles é tremendamente elevada en Galicia, polo que está aínda moi lonxe de autoabastecerse con fontes renovábeis. Esta situación débese reducir drasticamente tras as formulacións expostas estes días na COP para eliminar progresivamente os combustíbeis fósiles e alcanzar os obxectivos climáticos”, sinalou Manoel Santos, responsábel de Greenpeace en Galicia.

    A análise conclúe que de toda a enerxía utilizada en Galicia como materia prima para ser transformada en enerxía para o consumo, só o 25,8% procede de fontes renovábeis, polo que non existe ningún excedente de renovábeis e si un aumento importante do uso de gas fósil.

    Ademais, malia que a enerxía dispoñíbel para o consumo destínase maioritariamente ao consumo interno e unha parte é exportada ao resto de España e de Europa, Galicia exporta enerxía final pero sobre todo de orixe fósil, non só porque parte da electricidade exportada se produza con gas e carbón, senón principalmente pola exportación de produtos petrolíferos e de gas.

    Non se está a avanzar na redución e electrificación do consumo

    O informe sinala que nos últimos anos non se observa unha tendencia clara cara a un descenso importante do consumo de enerxía, como sería desexábel no contexto da emerxencia climática e da crise enerxética.

    A isto contribúe que a Axenda Enerxética de Galicia 2030 carece da ambición climática necesaria. O maior consumo enerxético en Galicia corresponde aos usos directos de combustíbeis fósiles, que supoñen un 60% do consumo de enerxía final, mentres que o consumo de electricidade sobre o consumo total de enerxía final, na que se pon todo o foco mediático, só estivo entre o 24 e o 27% durante os últimos 15 anos.

    Para reducir o consumo total de enerxía cómpre aumentar a eficiencia enerxética e evitar usos despilfarradores ou de luxo, pero tamén incrementar a produción e o consumo de electricidade renovábel a través da electrificación.

    Mentres a electrificación non progresa, está a desaproveitarse o excedente eléctrico que Galicia ten –e por tanto exporta– nalgúns meses do ano para facer máis eficiente e limpo o consumo enerxético galego.

    A cota das renovábeis no consumo enerxético galego supera o 40%

    As mellores novas veñen da man da cota de renovables no consumo enerxético final galego, unha vez transformada a materia prima, que é do 43,5%. Esta cifra duplica aproximadamente a media europea (21,8%) e española (20,7%), cumpre o obxectivo provisional para 2030 acordado recentemente para o conxunto da UE (42,5%) e aproxímase ao proposto para España no borrador da primeira actualización do Plan Nacional Integrado de Enerxía e Clima (PNIEC) 2021-2030 (48%).

    Aínda así, a ambición destes obxectivos non está á altura do que a ciencia pide para combater o cambio climático. É un bo punto de partida, pero aínda non supón nin a metade do camiño, pois o sistema enerxético debería ser 100% renovable en 2040.

    Ademais, as boas cifras na cota de renovables no consumo eléctrico (102,1%) contrastan coa baixa achega de renovábeis noutros sectores como a calefacción e a refrixeración (30%) e sobre todo o transporte (6,5%), onde queda todo por facer.

    “Ter unha cota de renovábeis relativamente alta no contexto español e europeo non é en si mesmo un problema senón unha vantaxe. Non se trata de frear o despregamento das renovábeis para equipararnos aos territorios máis atrasados na transición enerxética, senón de avanzar para chegar canto antes a un sistema enerxético 100% renovábel e xusto, tendo en conta as comunidades que acollen os proxectos renovábeis e a protección da biodiversidade”, afirmou Xosé Veiras, do OGACLI.

    Galicia necesita producir e usar máis electricidade renovable

    Ao falar de produción eléctrica, as conclusións apuntan a que Galicia necesita producir e sobre todo usar máis electricidade de orixe renovábel.

    Aínda que durante o últimos tres anos a produción eléctrica anual en Galicia igualou aproximadamente á demanda interna, non significa que Galicia poida autoabastecerse con electricidade renovábel durante todos os días e todas as horas do ano. Polo xeral, en todos os meses de maio a outubro a xeración renovábel é inferior á demanda.

    A isto hai que engadir que o proceso de descarbonización require un importante descenso na demanda enerxética no seu conxunto, pero tamén un forte aumento da produción eléctrica renovábel destinada a substituír unha gran parte da enerxía fósil consumida, o cal se faría mediante a electrificación directa do consumo sempre que sexa posíbel.

    A expansión das renovábeis eléctricas reduciu as emisións galegas

    O informe tamén dedica un capítulo ao estado da emisións galegas de gases con efecto invernadoiro, que en 2021 situouse nunha redución do 34% con respecto a 1990.

    Unha boa cifra sustentada sobre todo na expansión das enerxías renovábeis e o descenso da produción a partir de carbón, algo que, paradoxalmente, nin a Xunta de Galicia nin ningún partido do arco parlamentario galego desexaba.

    Aínda así, as organizacións apuntan a que o obxectivo de redución do 55% para 2030 debería ser máis ambicioso, ampliándose ao 65% e felicítanse de que o presidente da Xunta afirmase hai uns días que Galicia aspira a acadar a neutralidade climática no ano 2040, dez anos antes do marcado na Estratexia Galega de Cambio Climático e Enerxía 2050 e no anteproxecto da Lei do Clima de Galicia, como demandaran ambas as organizacións.

    “O peche do carbón é o maior fito na loita contra a emerxencia climática en Galicia, pero aínda queda moito que percorrer até atinxir a neutralidade climática. Hai que incidir nos maiores focos de emisións na actualidade, o transporte, a industria e as emisións da gandería e a agricultura, ademais de planificar o fin das que aínda son as grandes fábricas de cambio climático do país, desde as centrais de ciclo combinado a gas fósil das Pontes e Sabón á refinería de petróleo de Repsol na Coruña”, concluiu Santos.

    Propostas

    O documento inclúe recomendacións sobre a planificación enerxética da Xunta, os combustíbeis fósiles, o consumo de enerxía e o desenvolvemento renovábel en Galicia. Os dez obxectivos máis importantes marcados por Greenpeace e o OGACLI son:

    1. Reducir as emisións brutas nun 65% para 2030 respecto a 1990
    2. Alcanzar un sistema eléctrico 100% renovábel en 2030
    3. Alcanzar un sistema enerxético no seu conxunto 100% renovábel en 2040
    4. Reducir a demanda de enerxía final á metade para 2040 con respecto a 2019
    5. Alcanzar unha cota de renovábeis no consumo final do 70% en 2030
    6. Abandonar o uso de gas fósil para a xeración eléctrica antes de 2030
    7. Abandonar a queima de gas fósil para todos os usos en 2035
    8. Planificar a fin das actividades de refino de petróleo e de regasificación de gas licuado, para acompasalas ao resto de obxectivos
    9. Incrementar a electrificación, que en 2030 debería aproximarse xa ao 50%
    10. Acadar un parque de vehículos cero emisións antes de 2040


    De igual xeito, a organizacións demandan a elaboración, con ampla participación social, dunha auténtica Estratexia e Plan de Enerxía e Clima de Galicia, que oriente a actuación da Xunta cara á consecución deses obxectivos, mediante unha forte aposta pola redución e electrificación do consumo enerxético e o desenvolvemento renovábel responsábel.

    Tamén inclúen numerosas recomendacións tanto para abandonar os combustíbeis fósiles como para reducir o consumo: aforro enerxético, fiscalidade verde, educación ambiental, descarbonización de edificios e industria, mobilidade sostíbel, renuncia tanto á participación pública en Reganosa como á creación dun hub exportador de hidróxeno verde…; e consideracións sobre o desenvolvemento renovábel centradas en: a diversificación do mix enerxético, maior ambición e rapidez no despregamento de renovábeis, participación pública, democratización do sistema enerxético con autoconsumo e comunidades enerxéticas, maior protección da natureza ampliando ao 30% a rede Natura, priorización de zonas degradadas –mesmo eucaliptais– e áreas de baixa sensibilidade ambiental…

    galicia_mais_aloDescarga

    A produción eléctrica renovábel  en Galicia baixa nos nove primeiros meses de 2023

    Segundo os datos divulgados por Rede Eléctrica  (Redeia), a xeración eléctrica renovábel en Galicia aumentou o 43% nos nove primeiros meses de 2023 con respecto ao mesmo período de 2022, debido á recuperación da produción hidroeléctrica. Sen embargo, diminuíu o 3% en comparación coa produción media durante os nove primeiros meses do ano rexistrada no período 2018-2022. 

    A pesar de non ter aumentado en termos absolutos, a porcentaxe de produción eléctrica renovábel sobre a total subiu en relación á media dos cinco anos anteriores para se situar no 69,7% no que levamos de 2023 (sen incluír a incineración de residuos orgánicos). 

    Aínda estamos lonxe do obxectivo do 100% para 2030, o máis aliñado co Acordo de París contra o cambio climático, mais tamén dos obxectivos para o mesmo ano adoptados pola Xunta (84,8%) e o Ministerio para a Transición Ecolóxica (81% de media en España).

    Fontesxan-set 2022xan-set 2018-2022xan-set 2023
    MWh% totalMWh% totalMWh% total
    Hidráulica2.237.01515,15.056.66628,14.778.68929,6
    Eólica6.312.76742,66.218.84934,56.178.38338,3
    Solar fotovoltaica19.2570,117.8470,119.6840,1
    Biomasa e biogás382.0862,6291.1791,6265.7001,6
    Xeración renovábel8.951.12560,411.584.54164,411.242.45769,7
    Turbinación bombeo57.7110,431.7150,2156.3891,0
    Ciclos combinados (gas fósil)3.653.61624,62.148.66211,92.977.66018,5
    Carbón643.8024,32.347.02613,0616.3343,8
    Coxeración (gas fósil, gasóleo, fuel)1.289.7808,71.645.6529,1904.1285,6
    Residuos232.3821,6243.6351,4232.8501,4
    Xeración non renovábel5.877.29039,66.416.69035,64.887.36130,3
    Total14.828.41518.001.23116.129.817
    Fonte: Rede eléctrica (Red Data e app redOS).

    A participación das fontes renovábeis na xeración eléctrica nos nove primeiros meses de 2023 medrou 5,3 puntos con respecto ao mesmo período de 2018-2022, mais non polo aumento da súa produción senón polo descenso da xerada con carbón e nas centrais de coxeración fósil que subministran electricidade e calor a algunhas industrias.

    A potencia renovábel instalada apenas medra

    De acordo cos datos divulgados por Rede Eléctrica, a potencia renovábel instalada en Galicia ficou estancada durante os nove primeiros meses de 2023. Nesta cifra non se inclúe o autoconsumo solar fotovoltaico, que seguramente terá achegado unhas decenas de MW máis aos 7.702 MW de potencia renovábel, cun impacto moi limitado na produción.

    Potencia eléctrica instalada en Galicia
    Os ciclos combinados cobren parte do oco deixado por carbón e coxeración

    O 4 de outubro pasado, coa desconexión da central de carbón das Pontes, foi o derradeiro día da xeración eléctrica con carbón en Galicia. 

    Nos nove primeiros meses deste ano o carbón importado achegou o 3,8% da electricidade obtida en territorio galego. Unha cantidade relativamente pequena, mais que abondará para colocar a esta central eléctrica entre as industrias galegas con maiores emisións de gases causantes de cambio climático en 2023.

    A baixada da achega do carbón e das centrais de coxeración, alimentadas por gas fósil e produtos petrolíferos, provocou unha redución da produción eléctrica total e un incremento da actividade das centrais de ciclo combinado a gas fósil de Sabón (Naturgy) e As Pontes (Endesa).

    A produción conxunta destas centrais medrou o 39% nos primeiros nove meses de 2023 con respecto ao mesmo período de 2018-2022, mentres o total de electricidade producida diminuíu o 10%.

    Cómpre duplicar a potencia renovábel e a electrificación da economía

    O lento avance da transición eléctrica en Galicia arrastrado desde comezos da década de 2010 está a fortalecer o papel das centrais de ciclo combinado a gas fósil inauguradas en 2007, especialmente en anos secos como o pasado e durante o verán.

    Nos meses de xuño e xullo deste ano os ciclos combinados lideraron a produción eléctrica no noso país, atinxindo un 35% da total. Tamén cómpre destacar que a suma de todas as fontes non renovábeis representou o 44-50% da electricidade producida entre xuño e setembro.

    A tendencia á estabilización da produción eléctrica renovábel nos últimos anos, unida á falta de progresos na electrificación do consumo de enerxía, está a lastrar a loita contra a crise climática desde Galicia.

    A xuízo do Observatorio Galego da Acción Climática (OGACLI), é preciso duplicar a potencia eléctrica renovábel e a electrificación da demanda enerxética no que resta de década, así como pechar as centrais de ciclo combinado a gas fósil antes de 2030.

    A central de carbón das Pontes apagouse

    O 4 de outubro apagouse de vez a central de carbón das Pontes. Foi un dos maiores focos emisores de dióxido de carbono (CO2) de Europa até o seu declive definitivo, a partir de 2019. E mesmo durante os seus últimos anos de vida seguiu a ser unha das maiores fábricas de cambio climático de Galicia. O seu peche é un fito na loita contra a crise climática.

    Segundo esta noticia, a central térmica de carbón das Pontes, a máis potente do Estado español, produciu ao longo da súa vida un total de 350.000 GWh, isto é, 350 millóns de MWh.

    Cantas emisións de dióxido de carbono (CO2), o principal gas de efecto invernadoiro, causou a produción eléctrica da térmica de carbón das Pontes? O factor de emisión de CO2 por MWh xerado nesta central ten variado ao longo do tempo e non dispomos de datos ao respecto. Mais, para facermos un cálculo bastante aproximado, podemos utilizar o factor de emisión de CO2 promedio para as centrais de carbón peninsulares usado por Rede Eléctrica de España (REE) na estimación das emisións de gases de invernadoiro asociadas á xeración eléctrica, factor que ascende a 0,95 toneladas/MWh.

    Aplicando o devandito factor á produción total da central, 350 millóns de MWh, conclúese que a central de carbón das Pontes emitiu nada menos que uns 332,5 millóns de toneladas de CO2 ao longo da súa vida. Causou 17,4 veces máis impacto climático que toda Galicia en 2021, ano máis recente con datos. Contribuíu tanto á crise climática como Galicia faría en 17 anos coas emisións actuais. Ou, por outras palabras, como 17 Galicias en 2021.

    O CO2 emitido pola central de carbón das Pontes ficará na atmosfera durante décadas e mesmo séculos, dado o seu longo tempo de permanencia. Continuando a provocar crise climática.

    A historia da central de carbón das Pontes

    A continuación salientamos algúns feitos relevantes na historia da central de carbón das Pontes e da do combate polo seu peche.

    1976: Entre 1976 e 1979 entran en funcionamento os catro grupos que forman a central. Suman unha potencia de 1.400 MW. É a maior central térmica de carbón española.

    O oco deixado pola mina de carbón situada ao pé da central deu lugar a un lago.

    1997: A partir deste ano, alén do lignito extraído na mina aberta ao pé da central, a central consome tamén carbón importado (Indonesia, Rusia, Colombia, EEUU,…). Deste xeito, reduce as súas emisións tóxicas de dióxido de xofre (SO2).  Chegou a ser un dos maiores focos emisores de SO2 de toda Europa nos seus primeiros anos de vida.

    Carbón usado nas centrais de carbón de Meirama e As Pontes, expresado en miles de toneladas equivalentes de petróleo (ktep). Fonte: Balance enerxético de Galicia 2021. Instituto Enerxético de Galicia (INEGA).

    1998: Remata a privatización de Endesa, a empresa propietaria da central. Paradoxalmente, Endesa está desde 2009 en mans da eléctrica pública italiana Enel.

    2002: Greenpeace proxecta un signo negativo na central e coloca unha faixa cun signo positivo no parque eólico das Somozas.

    Greenpeace desenvolveu diversas accións denunciando o enorme impacto climático da central de carbón das Pontes.

    2004: Sindicalistas e políticos defensores do carbón amósanse moi preocupados polas consecuencias en Galicia do comercio europeo de emisións, que comezou a funcionar no ano seguinte. Finalmente, este instrumento de mercado acabou por ser decisivo na perda de rendibilidade das centrais de carbón de Meirama e As Pontes, moi intensivas en emisións de CO2, mais habería que agardar por iso até 2019.

    Prezo do CO2 no Réxime de Comercio de Dereitos de Emisión (RCDE). Fonte: Observatorio da Transición Enerxética e a Acción Climática (OTEA).

    2006: Unha marcha polas renovábeis organizada por Greenpeace percorre durante dúas semanas as centrais térmicas do norte de España, con parada tamén nas Pontes. Pide menos CO2 e máis renovábeis. A central de carbón das Pontes foi, en moitos anos da súa longa vida, o maior foco emisor de CO2 do Estado español.

    Marcha polas renovábeis ao seu paso polas Pontes. O desenvolvemento eólico iniciado a finais da década de 1990 contribuíu a tornar innecesario o carbón.

    2008: A central comeza a usar só carbón de importación, logo dunha nova adaptación para reducir máis as súas emisións tóxicas (SO2, NOX, partículas). Greenpeace proxecta na central imaxes da crise climática en España.

    2009: Activistas de Verdegaia concéntranse diante das centrais de carbón e de gas fósil das Pontes para construíren o lema “Aquí comeza a mudanza climática”. A central de ciclo combinado a gas fósil, veciña da de carbón e tamén propiedade de ENDESA, iniciou a súa produción en 2007. Ten 870 MW de potencia. A día de hoxe, non está planificado o seu peche, como tampouco o estivo nunca o da central de carbón.

    Protesto de Verdegaia diante da central de carbón das Pontes.

    2010. Os principais partidos (PP, PSOE, BNG) e sindicatos (CIG, CCOO, UGT) galegos defenderon constantemente e até o fin a actividade das centrais de carbón das Pontes e Meirama. Este ano mobilízanse en resposta a un decreto estatal que as prexudica por favorecer o uso de carbón español, mais que acabaría por ter un efecto limitado. Como reacción, organizacións ecoloxistas lanzan o manifesto “Dez razóns para pechar as térmicas de carbón”.

    Manifestación en Ferrol polo “dereito” a producir electricidade con carbón importado.

    2018. Perante a obriga europea de as empresas propietarias acometeren novas reformas das centrais de carbón para continuaren a reducir as emisións tóxicas, as institucións galegas presionan a favor da continuidade das centrais das Pontes e Meirama até mediados de século. A finais de ano créase a plataforma “Galiza, un futuro sen carbón” co propósito de acabar coa produción eléctrica a partir de carbón antes de 2025.

    As institucións galegas teiman en apoiar o carbón

    2019. A suba do prezo do CO2 no mercado europeo de emisións provoca unha queda da produción da central por falta de rendibilidade económica. Endesa interrompe a reforma en marcha da central e solicita o 27 de decembro a autorización de peche ao Ministerio para a Transición Ecolóxica.

    2021. Finalmente desbótase a “solución de futuro” defendida por institucións, partidos e sindicatos para alongar a vida da central de carbón, consistente na co-combustión de carbón e residuos. Endesa insiste na súa vontade de pechar a central, mais o Ministerio para a Transición Ecolóxica segue a atrasar a autorización do peche.

    Agora si! Confírmase o peche da central de carbón das Pontes

    2022. En setembro o Ministerio para a Transición Ecolóxica autoriza o peche de dous dos catro grupos da central e difire o dos outros dous. Coa excusa dos efectos da invasión rusa de Ucraína a central gaña un derradeiro alento.

    O Goberno resístese a pechar por completo As Pontes sen xustificar de xeito convincente a súa necesidade

    2023. En agosto, o Ministerio para a Transición Ecolóxica dá o seu visto e prace a Endesa para pechar os dous grupos da central aínda operativos. O 4 de outubro a central apágase definitivamente despois de 47 anos de vida.