En Galicia aséntase unha importante industria enerxética fósil que transforma petróleo, gas e carbón importados para obter enerxía dispoñíbel para o consumo interno e a exportación. A súa actividade determina en grande medida o balance enerxético e a xeración de contaminación.
O sector enerxético fósil acentúa a dependencia enerxética externa e contribúe á deterioración socioambiental dentro e fóra das nosas fronteiras. Ademais é un grande emisor de gases causantes de cambio climático.
A planificación enerxética e climática pública non define datas de peche para ningunha das industrias enerxéticas fósiles en activo.
A central térmica de carbón de Meirama desconectouse da rede eléctrica en 2020 e a das Pontes podería facelo en 2022. Remataría así de vez a produción eléctrica a partir de carbón, a máis intensiva en emisións de gases de invernadoiro.
Endesa declarou que abandonará totalmente o seu negocio de gas fósil no horizonte 2040, o que alongaría en exceso a vida da súa central de ciclo combinado das Pontes.
Refinaría de petróleo
A refinaría, situada entre Arteixo e A Coruña, é propiedade de Repsol. Inaugurada en 1964, é a principal industria enerxética da nosa terra, considerando o elevado volume de enerxía que transforma. Procesa un 45% de toda a enerxía primaria usada en Galicia (2020).
A través do porto da Coruña, importa cru de petróleo e, en moita menor medida, produtos petrolíferos e biocarburantes. Estes últimos son importados e producidos na refinaría para mesturar co gasóleo e gasolina de automoción.
A obtención de produtos petrolíferos na refinaría descendeu entre mediados da década de 2000 e a de 2010, recuperándose desde entón até 2019. En 2020, a COVID-19 fixo caer nun 26% a enerxía procesada na refinaría.
Alén de produtos petrolíferos, no proceso de refino tamén se obteñen as chamadas enerxías residuais, como o gas e fuel de refinaría, que se consomen no propio proceso. Asemade, na transformación do cru de petróleo en produtos petrolíferos de uso enerxético prodúcense perdas.
Regasificadora
Propiedade de Reganosa, sitúase en Mugardos, na ría de Ferrol. Procesa o 19% de toda a enerxía primaria usada en Galicia (2020).
Desde a súa entrada en funcionamento (maio de 2007) até decembro de 2021, uns 300 metaneiros descargaron gas fósil licuado nesta planta regasificadora. Os barcos procederon dun total de 14 países. Mais da metade saíron de Nixeria, Trindade e Tobago e Rusia.
Conta cunha rede propia de transporte, conectada co gasoduto Tui-Asturias (Enagás) e que subministra gas ás centrais de ciclo combinado das Pontes e Sabón e á refinaría da Coruña. Alén diso, a planta ofrece un servizo de carga de cisternas para transporte en camión a industrias ou plantas satélite conectadas a redes locais de distribución situadas no noroeste da Península Ibérica.
Aínda que tamén pode chegar por gasoduto, a regasificadora é a principal porta de entrada do gas fósil a Galicia, sendo a vía para o 65-97% das importacións en 2013-2020. A maior parte consúmese na nosa terra reexportándose o resto (a cuarta parte en 2020).
Desde 2018 obsérvase un importante aumento da importación de gas fósil a través da regasificadora de Mugardos, impulsada pola maior utilización das centrais de ciclo combinado, que cubriron parte do oco deixado pola queda da produción eléctrica con carbón.
Centrais de ciclo combinado de Sabón e As Pontes
Son as maiores centrais eléctricas non renovábeis. A de Sabón (Arteixo), de 391 megavatios (MW) de potencia, pertence a Naturgy, mentres a de As Pontes, con 856 MW, é propiedade de Endesa. Esta última sitúase a carón da central de carbón.
Abastécense de gas fósil a través do gasoduto de Reganosa. Transfórmano en electricidade en turbinas de gas e de vapor, razón pola que as centrais de ciclo combinado son máis eficientes que as térmicas convencionais. Supoñen un 11% da potencia eléctrica instalada en Galicia e un 26% do consumo de gas fósil (2020).
Comezaron a funcionar en probas en 2007. Nos primeiros anos víronse favorecidas fronte ás centrais de carbón por prezos do CO2 relativamente altos, o que non volvería acontecer até 2018.
Canto menor for o consumo e maior a produción renovábel, menor é a actividade destas centrais. Canto á produción acumulada, é similar nos dous ciclos combinados, malia a capacidade de produción do das Pontes ser máis do dobre do de Sabón, que até hoxe foi utilizado en maior grao.
Centrais de coxeración
As centrais de coxeración xeran simultaneamente electricidade e calor para diversas industrias e, nuns poucos casos, para edificios do sector servizos.
En comparación coas grandes centrais térmicas, son máis eficientes e descentralizan a transformación de enerxía. Porén, tamén son sucias, xa que queiman produtos petrolíferos e gas fósil. A da refinaría aproveita enerxías residuais xeradas no proceso de refino do petróleo.
A maioría entraron en funcionamento na segunda metade da década de 1990. A última en poñerse en servizo fíxoo en 2012. Na década de 2010 a potencia total instalada reduciuse un 8%.
A súa produción, bastante estábel en anos normais, destínase ao autoconsumo e, no tocante á electricidade, tamén ao consumo da contorna. Satisfan arredor do 10% do consumo galego de enerxía final.
Hoxe existen 88 centrais de coxeración distribuídas por todo o país. Mais só 15 concentran máis da metade da capacidade de produción.
(Actualización: xuño de 2022).
Unidades
Tonelada equivalente de petróleo (tep): enerxía equivalente á producida na combustión dunha tonelada de cru de petróleo.
Potencia eléctrica: MW (1.000 kW).
Produción eléctrica: GWh (1.000 MWh, 1.000.000 kWh).
Fontes
Balances enerxéticos anuais de Galicia. Páxina web do Instituto Enerxético de Galicia (INEGA) da Xunta.
“El sistema gasista español. Informe 2021”. Enagás
Informes anuais do sistema eléctrico español. Rede Eléctrica de España (REE).
Listaxe de centrais de coxeración. Páxina web do INEGA da Xunta.
OGACLI 