(Actualización xaneiro de 2023: as gráficas que acompañan o texto sobre a produción eléctrica e as súas emisións de gases de invernadoiro xa recollen os datos para todo o 2022).
2022 está a ser un ano de retroceso na transición cara a un sistema eléctrico 100% renovábel en Galicia. Segundo os datos de Redeia (antes Rede Eléctrica de España), a produción renovábel diminuíu un 35% nos nove primeiros meses deste ano en relación ao mesmo período de 2021. Pola contra, a fósil medrou un 25%.
A seca e o cativo crecemento da potencia instalada explican o forte descenso da produción renovábel, que só representou o 61% da total no que levamos de ano, lonxe do 100% ao que debería aspirar Galicia en 2030.
A queda na xeración renovábel durante os primeiros nove meses de 2022 debeuse moi principalmente á baixada do 66% na produción hidroeléctrica. A achega dos parques eólicos, cuxa potencia instalada apenas medrou, tamén baixou, mais só un 6% en comparación co período xaneiro-setembro de 2021.
O oco deixado pola produción renovábel foi cuberto, en parte, polo incremento da actividade da central de carbón das Pontes e, sobre todo, das dúas centrais de gas fósil (ciclos combinados).
A xeración de electricidade nas centrais de gas medrou un 31% con respecto aos nove primeiros meses de 2021. Nos meses de verán o gas queimado nos ciclos combinados das Pontes e Sabón (Arteixo) achegou nada menos que o 35-40% da electricidade producida no noso país. Isto non tería acontecido se non se producise unha acusada desaceleración do crecemento da potencia eléctrica renovábel durante a pasada década.
O ritmo de instalación de nova potencia renovábel segue a ser moi baixo
Sen un forte crecemento das renovábeis eléctricas, nomeadamente da eólica e da solar, a xeración galega de electricidade renovábel continuará a minguar moito nos anos secos, que poderían ser cada vez máis frecuentes por causa da crise climática.
Porén, até setembro, a potencia renovábel instalada en Galicia só creceu o 0,8% en comparación con 2021. Unha cifra moi baixa, que mesmo supón a metade do lento crecemento medio anual da década 2011-2020.
Aumentan as emisións asociadas á produción eléctrica galega
A repunta na produción de electricidade fósil vai provocar un incremento significativo das emisións de Gases de Efecto Invernadoiro (GEI) asociadas á xeración eléctrica galega durante o presente ano.
A próxima reactivación da central de carbón das Pontes, cuxa autorización de peche diferiu o Goberno estatal, contribuirá ao aumento das emisións de forma especial, xa que a electricidade obtida a partir do carbón é a máis intensiva en emisións de GEI.
Estimamos que en 2022 as emisións de GEI da produción eléctrica xa atinxiron uns 2,5 millóns e medio de toneladas en setembro, fronte aos 2,7 de todo o ano pasado, o que asegura a interrupción da etapa de descenso iniciada en 2018. Con todo, ficarán moi lonxe das emitidas nos anos previos ao colapso do carbón en 2019.
O paso atrás na transición eléctrica reflectirase na intensidade de carbono da produción eléctrica obtida no noso territorio e, polo tanto, na pegada de carbono do consumo eléctrico propio. Entre xaneiro e setembro emitíronse 0,17 toneladas de GEI por MWh xerado, fronte aos 0,11 de todo o ano 2021.
Acadarmos canto antes un factor de emisións cero é esencial para facer dunha maior electrificación da economía unha importante panca de desfosilizacion do consumo enerxético, en especial no transporte, os fogares e a industria.
Descenso da demanda eléctrica galega, non coberta pola xeración renovábel a maioría dos meses de 2022
O aumento interanual da xeración eléctrica fósil tería sido maior de non teren diminuído a demanda interna e o saldo exportador. Polo de agora, Redeia só divulgou os datos para o período xaneiro-maio, no que se constatou un descenso do 18% na demanda galega de electricidade, que parece debido principalmente á paralización da planta de aluminio de Alcoa en San Cibrao e á menor actividade da industria en xeral, moi afectada pola suba do prezo da electricidade.
A redución na exportación de electricidade aínda foi maior, recortándose un 44% nos cinco primeiros meses do presente ano en relación ao mesmo período de 2021, ao ascender a 2.532 GWh, fronte a 4.521 GWh no ano pasado.
No cómputo mensual, a produción renovábel galega apenas conseguiu cubrir a demanda interna en xaneiro e marzo e ficou por debaixo en febreiro, abril e maio, situación que seguramente se ten acentuado nos meses posteriores.
OGACLI 